Πρόκειται για μια κατάσταση του ματιού όπoυ ο αμφιβληστροειδής ξεκολλάει από τον ιστό (μελάγχρου επιθήλιο) που βρίσκεται από κάτω και τον στηρίζει.

Η συχνότητα εμφάνισης της αποκόλλησης αμφιβληστροειδούς σε κατά τα άλλα φυσιολογικά μάτια είναι περίπου 5 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα για κάθε χρόνο. Η συχνότητα αυξάνεται στις μεγαλύτερες ηλικίες, έτσι ώστε σε μεσήλικες ή ηλικιωμένους πληθυσμούς να φτάνει στις 20 νέες περιπτώσεις για κάθε 100.000 ανθρώπους ανά έτος.

Άτομα με υψηλή μυωπία (μεγαλύτερη από 5 βαθμούς) και άτομα που υποβλήθηκαν σε εγχείρηση καταρράκτη έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν αποκόλληση αμφιβληστροειδή.

Αν και αποκόλληση του αμφιβληστροειδή εμφανίζεται συνήθως σε ένα μόνο μάτι, υπάρχει 15% πιθανότητα να εξελιχθεί και στο άλλο μάτι, και ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται σε 25-30% σε ασθενείς που χειρουργήθηκαν για καταρράκτη και στα δύο μάτια.

Ποια είναι τα αίτια της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

Βίαιη οπίσθια αποκόλληση υαλοειδούς, όπως και κτύπημα στο μάτι ή το κεφάλι μπορεί να προκαλέσουν ρήξη στον αμφιβληστροειδή, οπότε υγρό από το υαλοειδές περνά κάτω από τον αμφιβληστροειδή και τον ξεκολλάει. Συνηθέστερα τέτοιες ρωγμές στον αμφιβληστροειδή συμβαίνουν σε άτομα με υψηλή μυωπία, όπου ο αμφιβληστροειδής είναι λεπτός και τεντωμένος, και επομένως είναι πιο εύκολο να ραγεί ή σε άτομα με εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή, που τον κάνουν πιο εύθρυπτο και ατροφικό.

Ρήξη αμφιβληστροειδή μπορεί επίσης να συμβεί όταν ισχυρές ελκτικές ταινίες που αναπτύσσονται στο υαλοειδές μετά από παθολογικές καταστάσεις (π.χ. διαβήτης, δρεπανοκυτταρική αναιμία ή φλεγμονές)τραβούν τον αμφιβληστροειδή και τον ξεκολλούν.

Τέλος υπάρχουν περιπτώσεις όπου το υγρό που ξεκολλάει τον αμφιβληστροειδή προέρχεται από τα ίδια τα αγγεία του αμφιβληστροειδή όπως συμβαίνει σε φλεγμονές.

Ποιοι είναι οι τύποι της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

• Ρηγματογενής αποκόλληση αμφιβληστροειδή. Προκαλείται από λύση της συνέχειας του αμφιβληστροειδή που επιτρέπει σε υγρό να περάσει στον υπαμφιβληστροειδικό χώρο. Λύση της συνέχειας μπορεί να οφείλεται σε ρωγμή, οπή ή διάλυση του αμφιβληστροειδή. Η ρωγμή συμβαίνει όταν το υαλοειδές τραβάει τον αμφιβληστροειδή. Η έλξη αυτή όσο παραμένει γίνεται και πιο επικύνδυνη στο να ξεκολλήσει όλος ο αμφιβληστροειδής. Η οπή συμβαίνει όπου υπάρχει ατροφία του αμφιβληστροειδή. Η διάλυση συμβαίνει είτε από έλξη είτε από ατροφία είναι πολύ περιφερική και αρκετά εκτεταμένη
• Εξιδρωματική ή ορώδης ή δευτεροπαθής αποκόλληση αμφιβληστροειδή. Προκαλείται από συσσώρευση υγρού κάτω από τον αμφιβληστροειδή χωρίς να υπάρχει ρήξη. Το υγρό προέρχεται από φλεγμονή, αγγειακές ανωμαλίες ή όγκους που βρίσκονται στον χοριοειδή (π.χ. μελάνωμα, μεταστατικός καρκίνος).
• Ελκτική αποκόλληση αμφιβληστροειδή. Προκαλείται από υαλοειδο-αμφιβληστροειδικές έλξεις ως αποτέλεσμα ανάπτυξης ινώδους ή ινωδο-αγγειώδους ιστού στην υαλοειδικήκοιλότητα.
• Τραυματική αποκόλληση αμφιβληστροειδή. Προκαλείται είτε από αμβλύ τραυματισμό είτε από διαμπερές τραύμα του βολβού.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

Πολλές φορές προηγούνται τα συμπτώματα της αποκόλλησης υαλοειδούς:

• λάμψεις ή αστραπές
• πολλά «μυγάκια»
• «αράχνες»

Η αποκόλληση αμφιβληστροειδή δεν ακολουθεί πάντα την αποκόλληση του υαλοειδούς, αλλά αν τελικά συμβεί νέα συμπτώματα θα εμφανιστούν:

• πυκνή σκιά που ξεκινάει από την περιφέρεια του ματιού καισιγά-σιγά προχωράει προς το κέντρο
• «ένα πέπλο ή μια κουρτίνα» πέφτει και σκεπάζει το οπτικόπεδίο
• Οι ευθείες γραμμές (σκαλοπάτια, άκρη ενός τοίχου, δρόμος,κλπ) ξαφνικά κυρτώνουν
• απώλεια της όρασης

Πώς γίνεται η διάγνωση της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

Ο οφθαλμίατρος σας θα διαγνώσει την αποκόλληση ή τη ρήξη του αμφιβληστροειδή ρίχνοντας σταγόνες για να ανοίξει η κόρη του ματιού (μυδρίαση) και να εξετάσει τον βυθό σας. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως χρειαστεί και υπερηχογράφημα.

Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

Η ρηγματογενής, η ελκτική και η τραυματική αποκόλληση αμφιβληστροειδή αντιμετωπίζονται πάντα χειρουργικά.

• Μπορεί να χρησιμοποιηθείως αποκλειστική μέθοδος σε περιπτώσεις ρωγμής χωρίς ή με μικρής έκτασης αποκόλληση. Η ρωγμή «σφραγίζεται» έτσι ώστε η αποκόλληση να μην εξαπλωθεί.
• Μοσχεύματα σιλικόνης. Με την κλασσική αυτή χειρουργική μέθοδο αφαιρείται το υγρό και μια ταινία σιλικόνης ράβεται στοσκληρό ώστε να πιέσει το μάτι απ’ έξω και να φέρει το μελάγχρουν επιθήλιο σε επαφή με τον υπερκείμενο αμφιβληστροειδή, έτσι ώστε να του δώσει τη δυνατότητα να κολλήσει ξανά.
• Εισαγωγή αέριου μέσα στην οφθαλμική κοιλότητα (pneumatic retinopexy).  Το αέριο αυτό πιέζει τον αμφιβληστροειδή από μέσα και τον φέρνει σε επαφή με το υποκείμενο μελάγχρου επιθήλιο δίνοντας του τη δυνατότητα να ξανακολλήσει.
• Υαλοειδεκτομή. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο και συνδυάζει την αφαίρεση του υαλοειδούς με την εισαγωγή αερίου ή σε κάποιες περιπτώσεις σιλικόνης. Είναι η επέμβαση εκλογής σε περιπτώσεις ελκτικής ή τραυματικής αποκόλλησης αμφιβληστροειδή, αφού αφαιρούνται όλες οι έλξεις ή τα ξένα σώματα.

Στις εξιδρωματικές αποκολλήσεις θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ο αιτιολογικός παράγοντας (φλεγμονή ή όγκος) και μια από τις παραπάνω διαδικασίες μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση.

Ποιους παράγοντες κινδύνου λαμβάνουμε υπόψη μας για την πρόληψη της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδή

Όλοι οι άνθρωποι με υψηλή μυωπία ή/και εκφυλιστικές αλλοιώσεις στον αμφιβληστροειδή βρίσκονται σε σχετικά υψηλό κίνδυνο ρηγματογενούς αποκόλλησης αμφιβληστροειδή, επομένως, αν διαπιστώσουν ακόμα και μόνο κάποια από τα συμπτώματα της αποκόλλησης του υαλοειδούς, θα πρέπει να υποβάλλονται αμέσως σε οφθαλμιατρική εξέταση. Η πρώιμη διάγνωση μιας ρωγμής ή οπής ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο αποκόλλησης αμφιβληστροειδή. Τα άτομα αυτά επίσης διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο όταν ασχολούνται με αθλήματα βίαια όπως πυγμαχία, καράτε, kickboxing ή με μηχανοκίνητο αθλητισμό ταχύτητας. Πολλοί οφθαλμίατροι πιστεύουν ότι ο μηχανισμός valsava είναι προδιαθεσικός παράγοντας και συστήνουν στις γυναίκες με υψηλή μυωπία την αποφυγή φυσιολογικού τοκετού και να γεννούν με καισαρική. Επίσης η υψηλή μυωπία αποτελεί παράγοντα υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση αποκόλλησης αμφιβληστροειδή μετά από χειρουργική αφαίρεση καταρράκτη, ιδίως αν έχουν συμβεί διεγχειρητικές επιπλοκές.