Τι ακριβώς είναι η αμβλυωπία;Η αμβλυωπία, διαδεδομένη και ως “τεμπέλικο” μάτι, χαρακτηρίζεται χωρίς αμφιβολία, ως η πιο συχνή οφθαλμολογική πάθηση της παιδικής ηλικίας. Είναι η οφθαλμική κατάσταση, όπου η η λειτουργία της όρασης δεν αναπτύχθηκε με τον φυσιολογικό τρόπο.

Η όραση αναπτύσσεται φυσιολογικά από τη γέννηση μέχρι περίπου την ηλικία των 6 ετών. Για να αναπτυχθεί σωστά, θα πρέπει όχι μόνο τα όργανα του οπτικού συστήματος να είναι φυσιολογικά δομημένα (οφθαλμοί δομικά υγειείς), αλλά και οπτικά ερεθίσματα να κάνουν εκείνα τα όργανα λειτουργικά. Ουσιαστικά, κοιτάζουμε με τα μάτια, αλλά βλέπουμε με τον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια, τα μάτια στέλνουν οπτικά μηνύματα στον εγκέφαλο για να εκπαιδευθούν τα οπτικά του κέντρα.

Αίτια

Τι μπορεί να προκαλέσει την αμβλυωπία;

• Ο στραβισμός: συνήθως αμβλυωπεί ο οφθαλμός που στραβίζει
• Η ανισομετρωπία: διαφορά διαθλαστικής δύναμης (βαθμοί) στα 2 μάτια
• Ο αποκλεισμός του οπτικού άξονα του οφθαλμού: κάθε πάθηση που εμποδίζει την είσοδο των οπτικών ερεθισμάτων στο μάτι (π.χ. βλεφαρόπτωση, θόλωση του κερατοειδούς, ο καταρράκτης) προκαλεί αμβλυωπία στις μικρές ηλικίες

Αντιμετώπιση

Πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αμβλυωπία;Η αμβλυωπία εάν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί έγκαιρα, ανατάσσεται και η όραση βελτιώνεται θεαματικά. Η περισσότερο διαδεδομένη (και πιστοποιημένη) θεραπεία είναι η μέθοδος επικάλυψης του ‘δυνατού’ οφθαλμού, συνήθως στην περίπτωση της στραβισμικής αμβλυωπίας, για την ‘εκγύμναση’ του άλλου (βελτίωση του οπτικού συστήματος). Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση. Δύο ώρες επικάλυψης της ημέρα έχουν αποδειχθεί αρκετές εάν και εφόσον η αμβλυωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και η ηλικία του ασθενούς μεταξύ 3 και 7 ετών. Σε μια τέτοια περίπτωση απαραίτητη προυπόθεση είναι η συνεχής παρακολούθηση από τον ειδικευμένο οφθαλμίατρο για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητάς της μεθόδου.

Εφόσον χρειάζεται και η χρήση γυαλιών, τότε αυτά πρέπει να συνταγογραφούνται. Αξίζει να σημειωθεί πως η αποκατάσταση της όρασης σε 10/10 δεν είναι πάντα εφικτή στην θεραπεία της αμβλυωπίας. Εάν ένα παιδί αντιστέκεται στη χρήση των ειδικών τσιρότων επικάλυψης, τότε υπάρχουν και άλλες λύσεις που μπορεί να συστήσει ο παιδοφθαλμίατρος (π.χ. σταγόνες ατροπίνης, κάλυψη του γυαλιού κ.ά.).

Πότε θα πρέπει να αντιμετωπίζεται η αμβλυωπία;

Η έγκαιρη θεραπεία είναι πάντοτε καλύτερη. Εάν είναι απαραίτητο, τα παιδιά με διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό) μπορεί να αρχίσουν να φορούν γυαλιά ή φακούς επαφής, ακόμη και λίγο μετά τη γέννησή τους. Τα παιδιά με καταρράκτη ή άλλες καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν αμβλυωπία, πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ανάπτυξη της αμβλυωπίας.

Από ποια ηλικία και μετά δεν είναι αποτελεσματική η θεραπεία της αμβλυωπίας;

Μια πρόσφατη μελέτη του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας (NIH) στις ΗΠΑ επιβεβαίωσε ότι βελτίωση στην όραση μπορεί να επιτευχθεί ακόμη και σε εφήβους (μέχρι την ηλικία των 14 ετών). Ωστόσο, όσο νωρίτερα αρχίσει η θεραπεία κατά της αμβλυωπίας, τόσο το καλύτερο. Θεωρειται ότι μετά την ηλικία των 8-9 ετών είναι αρκετά δύσκολο να θεραπευτεί η αμβλυωπία.

Τι είναι το κάλυπτρο; Υπάρχουν διάφορα είδη καλύπτρων;

Το κλασικό κάλυπτρο είναι ένα αυτοκόλλητο, το οποίο εφαρμόζεται απευθείας στο δέρμα γύρω από το μάτι και διατίθεται σε διάφορα μεγέθη. Είναι μιας χρήσεως και κάθε μέρα εφαρμόζεται ένα καινούριο. Τα προμηθεύεστε από το φαρμακείο, ενώ κάποια δείγματα μπορεί να σας δώσει και ο παιδοφθαλμίατρος σας. Κάποια κάλυπτρα τύπου «Πειρατή» με λάστιχο είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στο να «κρυφοκοιτάζουν» τα παιδιά και ως εκ τούτου, όχι ιδιαίτερα κατάλληλα.

Πόσο διαρκεί η θεραπεία της αμβλυωπίας και πότε φαίνονται τα θετικά αποτελέσματα της κάλυψης;

Παρά το γεγονός ότι η βελτίωση της όρασης εμφανίζεται συχνά μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της θεραπείας κάλυψης, τα βέλτιστα αποτελέσματα συχνά παρουσιάζονται μετά από πολλούς μήνες.Μόλις η όραση βελτιωθεί, πιθανόν να χρειαστεί κάλυψη για λίγες ώρες (θεραπεία συντήρησης) ή περιοδική χρήση των σταγόνων ατροπίνης, ώστε να διατηρηθεί σταθερή η όραση.Αυτή η θεραπεία συντήρησης μπορεί να γίνεται για αρκετούς μήνες.